طراحی بسته بندی

تعریف طراحی بسته بندی

در تعریف بسته ‌بندی آمده است كه بسته‌ بندی به معنای تهیه «ظرف محافظ یا سیستمی كه سلامت كالای «مظروف» را در فاصله تولید تا مصرف حفظ كند و آن را از ضربات، صدمات، لرزش، فشار و ارتعاش، مصون نگه دارد». از سوی دیگر بسته‌بندی به مثابه یك فرهنگ بومی، یا ملی و اقلیمی سیستمی است كه از سویی موجبات ایجاد ارتباط بین تولید كننده و توزیع كننده را فراهم می ‌آورد و از سوی دیگر بین آن دو و مصرف كننده ارتباط منظم و قابل اطمینانی برقرار می ‌كند. با توجه به مطالب فوق مشخص می‌شود كه به بسته ‌بندی باید با دو دید كاملاً متفاوت ولی همسو، نگریست، دیدی معطوف به شرح وظیفه یك ظرف در قبال مظروفش و دیدی كه بیشتر جنبه فرهنگی دارد و به نحوی با روحیه، خصلتها، آداب و رسوم، موقعیت اقلیمی و منطقه‌ای كالا و به طور كلی فرهنگ سازنده و كشور تولید كننده آن مربوط می‌شود. این یعنی كه بسته ‌بندی، نظامی است مركب كه هم وظیفه حفاظتی دارد و هم نقش فرهنگ ارتباطی را بازی می ‌كند و واجد جنبه اطلاع رسانی است و می‌ تواند به عنوان یك رسانه، نقش آفرینی نماید.
مقدمه
عصر كنونی را عصر ارتباطات نام نهاده‌ اند و از آن روست كه گسترش آگاهی و رشد ذهن بشری در مقابل عینیت و محیط از یك سو و پیشرفت وسایل ارتباطی از سوی دیگر به انسان و كم و كیف ارتباط او با محیط عینی و ذهنی‌ اش، جایگاه ویژه‌ ای بخشیده است. انسان امروزی به هر شكل و در هر كجا كه زندگی می ‌كند با توجه به نیازهای متنوع و روز افزونی كه دارد،‌ خواه ناخواه با دنیایی از علائم، تابلوها، بسته ‌بندی‌ های متفاوت كالاها و ابزارهای تبلیغاتی سر و كار دارد. تبلیغات تجاری و بازرگانی، امروز میلیون‌ ها نفر را به خود جلب كرده و خود یكی از مشاغل و بخش‌های سود آور اقتصادی شده است. نه تنها معرفی كالا ها و خدمات، بلكه رقابت‌ های تجاری نیز بدون تبلیغات مؤثر و گسترده میسر نیست.
امروزه پیشرفت و توسعه فن‌آوری در جهان بر همه‌ ی فعالیت‌ های انسان تأثیر گذار بوده است و هم زمان با این امر، توسعه ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی نیز توانسته است تبادل اطلاعات و اطلاع رسانی را در جهان به صورت گسترده‌ ای جریان دهد. بدیهی است شركت در این توسعه فن‌آوری و استفاده از پیشرفت وسایل ارتباط بصری همگانی با توجه به ارزش‌ های فرهنگی، ذوق فردی وبیانی نو امری لازم وجدی می‌ باشد. یكی از وسایل ارتباط بصری، بسته ‌بندی كالا ها است كه در رویت مصرف كنندگان می‌باشد. بسته‌ بندی كالا در تمامی جهان دو نقش بسیار مهم را ایفا می‌كند. 1- مظروف ساختن كالا 2- معرفی بهتر كالا و تشویق مخاطب به خرید آن.
در واقع می‌توان گفت بسته ‌بندی به عنوان یك فروشنده خاموش قلمداد می‌شود، زیرا كالا ها مستقیماً خود را به خریدار نمایش نمی ‌دهند و این پوشش آن ها است که با اشكال مختلف و جملاتی كوتاه، معرف جنس داخل آن ها می باشد واطلاعات لازم را به مخاطب (خریدار) ارائه می‌دهد.
بدین ترتیب بسته بندی به عنوان اولین وسیله ارتباط بصری با مخاطب محسوب می‌شود.

بسته ‌بندی چیست؟

بسته ‌بندی در بهترین تعریف، به عنوان یك سیستم هماهنگ توصیف می‌شود كه هدف از آن آماده سازی كالا جهت حمل‌ و نقل، توزیع، انبار كردن، فروش و مصرف می ‌باشد.
بسته‌ بندی یك عملیات تجاری پیچیده، پویا، علمی، هنری و بحث آفرین است كه در بنیادی‌ ترین شكل خود، كاركرد های محافظت، نگهداری، حمل و نقل، اطلاع رسانی و فروش را شامل می‌شود. بسته ‌بندی نوعی عملكرد خدماتی است كه به خودی خود نمی ‌تواند وجود داشته باشد؛ زیرا به یك كالا نیازمند است. اگر كالایی وجود نداشت، هیچ نیازی به بسته‌ بندی نبود.
بسته‌ بندی كاركردهای متنوعی دارد؛ از كاركرد هایی با ماهیت فنی گرفته تا آن هایی كه با بازاریابی مربوط می ‌شوند.كاركرد های فنی كاركرد های بازاریابی
دربرگیری اندازه‌گیری تبادل اطلاعات ارتقاء
محافظت ذخیره‌سازی نمایش فروش
نگهداری دور ریزی آگاهی رسانی ایجاد انگیزه
كاركردهای بسته بندی متخصصان فنی بسته‌ بندی نیازمند مهارت ‌های علمی و مهندسی می‌ باشند، در حالی كه متخصصان بازاریابی نیازمند مهارت‌ هایی در زمینه درك هنری و انگیزشی هستند. غیر از خود محصول كه مشتری در صورت خرید با آن آشنا می ‌شود، اولین و نزدیك‌ ترین ارتباط بصری مشتری با كالا از طریق بسته ‌بندی است. بسته ‌بندی نا مناسب، بر روحیه جامعه مصرف كننده تأثیر نا مطلوبی برجای می‌ گذارد. به طوری كه استنباط مصرف كننده از محصول، با بسته ‌بندی نا مناسب مانند تأثیر رفتار فروشنده بی‌ حوصله درآخر وقت كار روزانه است، كه اغلب از نظر روانی موجب رنجش خاطر مشتری می گردد. اما بسته‌ بندی مناسب از طریق ارتباط بصری اطلاعات كاملی را در مورد محصول و تولید كننده به مخاطب یا مصرف کننده منتقل می ‌كند.

تعاریف بسته ‌بندی

بسته‌ بندی به ظرفی گفته می‌شود كه مظروفی را در خود جای دهد و حلقه‌ای بین تولید انواع بسته ‌بندی و بازار مصرف باشد.
بسته‌ بندی عبارت است از بستن اشیای متفرق در یك لفاف یا در یك صندوق «بسته‌بندی به معنای هر نوع محصولی از هر جنس و تركیبی با هر گونه ماهیت و طبیعتی است كه بتواند به عنوان ظرفی برای مقاوم ‌سازی، حمل و نقل، جابجایی و تحویل و ارائه خوب كالا از ماده خام گرفته تا محصول آماده مصرف را از تولید كننده به مصرف كننده برساند».
«بسته‌ بندی وسیله‌ ی تضمین برای مصرف كننده نهایی است در شرایطی سالم و با حداقل هزینه كلی». «بسته‌ بندی آنچه را كه فروخته می ‌شود حفاظت می ‌كند و آنچه را كه حفاظت می‌ شود به فروش می ‌رساند». «بسته‌ بندی ممكن است به عنوان یك هنر یا علمی كه در ارتباط با توسعه و استفاده از مواد، روش‌ ها و تجهیزات برای به كارگیری محصول در یك ظرف به منظور محافظت از محصول در برابر مراحل مختلف تعریف شود، یا در تعریف بسته ‌بندی می ‌توان گفت كه بسته ‌بندی عبارت است از هر گونه ظرف یا بسته ‌ای كه محصول در آن برای فروش به بازار عرضه می ‌شود و به وسیله آن اطلاعات لازم در مورد محصول به مصرف‌ كنندگان منتقل می‌ شود». بسته بندی عاملی است كه مقدار مشخصی از یك كالا را در زمان مشخص و در چهارچوب مشخصات خاصی در خود نگاه می ‌دارد. این عامل بسیار مهم می ‌تواند ضمن معرفی نام، خواص، مشخصات فنی و شیمیایی، تاریخ مصرف، قیمت، طریق مصرف و نگه‌ داری صحیح، محافظت آن كالا را تا زمان مصرف به عهده گیرد و در عین حال یک بسته‌ بندی مطلوب قادر است موجب افزایش زمان حفظ و نگهداری كالای فاسد شدنی باشد.

ویژگی ‌های یك بسته‌ بندی خوب چیست؟

یك بسته‌ بندی خوب، از محصول در طی حمل و نقل، فرآیند بارداری، قفسه مغازه خرده فروشی و در قفسه خانه مشتری مراقبت می‌ كند. تا زمانی كه توزیع محصول را در زمان و مكان مفید ارائه كند. بسته ‌بندی از طریق فراهم آوردن درجه مناسبی از حفاظت در مقابل شكستگی، فاسد شدن و گم‌ شدن محتویات محصول، به ارزش محصول می‌ افزاید.
به طور كلی می‌ توانیم وظایف بسته‌ بندی را به طور خلاصه به صورت زیر بیان كنیم: حفاظت و نگهداری كالا منظور از «حفاظت» پیشگیری از آسیب فیزیكی و منظور از«نگهداری» توقف یا جلوگیری از تغییرات شیمیایی و بیولوژیكی می ‌باشد.

آسودگی در استفاده از محصول با استفاده از بسته بندی مدرن :

بسته‌ بندی عملكرد مناسبی برای واسطه‌ ها، توزیع كنند گان و مشتریان جهت آسایش ارائه می‌كند. بسیاری از تسهیلات كه به وسیله یك بسته ‌بندی مناسب ارائه می ‌شوند، چیز هایی نظیر برچسب محصول، نحوه مصرف و استاندارد بودن می‌ تواند باشد.

نقش اطلاع رسانی بسته ‌بندی

بسته‌بندی می‌تواند به كسب یك شناخت كلی از محصولات مختلف توسط مصرف كننده كمك كند كه آرم یا نام شركت مربوطه بیشترین وظیفه را در این میان به عهده دارد.

بسنه بندی و بازاریابی برای محصول

در جایی كه رقابت بین شركت‌ها پیش می ‌آید بسته ‌بندی برتر می ‌تواند در شناخت محصول شركت از محصول رقبا مفید واقع شوند. جلب توجه، مصرف كننده بسته ‌بندی به فروش محصول در مغازه كمك می ‌كند به عبارتی بسته ‌بندی می‌ تواند همانند یك فروشنده موفق در تبلیغ كالای درون خود كار آمد باشد.

بسته بندی وظیفه حفاظتی، ارتباطی

بسته بندی سیستم مركبی است كه هم وظیفه حفاظتی (Protective) و هم وظیفه ارتباطی یا اطلاع رسانی (Information active) را بر عهده دارد. به همین جهت بسته‌ بندی به عنوان یكی از رسانه ‌ها، محمل ‌ها یا طریق ایجاد ارتباط و اطلاع رسانی نیز مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
در بسته ‌بندی اگر پوشش حفاظتی در حد كفایت نباشد، كالا از نظر فیزیكی آسیب می‌بیند اگر پوشش، اطلاعاتی نادرست داشته باشد، اعتماد مخاطب (خریدار) از بین می‌رود.

ساختار اطلاعاتی بسته‌ بندی

ساختار اطلاعاتی یا پوشش اطلاعاتی، دقت و ظرافت فوق العاده‌ای می‌ طلبد، تخصص ‌های گوناگونی را به كار می ‌گیرد و در روح و روان و فكر و اندیشه مخاطب رسوخ می ‌كند. این پوشش به طور مستقیم از زمان، تكنولوژی و فرهنگ تأثیر می ‌پذیرد مانند محتوی، خود تاریخ انقضایی را یدك می‌ كشد. به همین دلیل است كه بسته ‌بندی كالا‌ها، هر چند وقت یكبار، با تغییر تكنولوژی ساخت یا كشف رنگ های جدید در بسته ‌بندی تغییر می ‌یابند و دگرگون می ‌شوند.
بست ه‌بندی علاوه بر قابلیت حمل و نقل، با نوآوری می ‌تواند در زمینه‌ های تكنیكی، هنری و ارتباطی، كالا را برای بازار جذاب و قابل جلب توجه كرده و از این نقطه نظر میان كالا و مصرف كننده رابطه نوینی برقرار سازد، كمتر پدیده‌ ای ارتباطی مانند بسته ‌بندی، دو ویژگی جاذبه فردی و اجتماعی را تواماً با خود همراه دارد. در تعریفی سیستماتیك، بسته‌ بندی را می ‌توان پوششی از یك سیستم دانست كه كالا نامیده می‌شود و كالا عبارت است از دانشی كه توسط انرژی در جرم ثابت شده است؛ از طرف دیگر هر سیستمی كه محتوای دانش است به ناچار دارای دو نوع پوشش نیز می‌باشد: یكی پوشش حفاظتی و دیگری پوشش ارتباطی، اطلاعاتی.

عملكرد بسته‌بندی

1. به طور كلی بسته‌بندی دارای 4 عملكرد و یا وظیفه اصلی است:
2. عملكرد تكنیكی و حفاظتی
3. عملكرد اقتصادی
4. عملكرد تبلیغاتی
5. عملكرد اطلاع رسانی بسته بندی و فروش
تولید كنندگانی كه در صدد طراحی و تهیه محصول جدیدی هستند باید به این نكته توجه كنند كه اگر برداشت دقیقی از گروه هدف (مشتری) در ذهن داشته باشد مطمئنا شاهد رشد تولید و سود ناشی از آن می‌ شوند.
- بسته‌بندی خوب نیمی از فروش خود را از قبل كرده است
مهمترین نكته این است كه بسته باید سریعا در میان انبوه محصولات نظر خریدار را به خود جلب كند. یك بسته‌بندی خوب باید در نقش یك فروشنده ساكت عمل كند و بسته باید به نوعی باشد كه خریدار آنرا به یاد بسپارد و برای خرید های مكرر بعدی به آن مراجعه كند.
بسته نه تنها باید فرآورده را محفوظ نگه دارد، بلكه باید مصرف كننده را جذب كند و اطلاعات لازم را به بیننده بدهد. در ضمن فرآورده داخل آن را باید بتوان به راحتی از درون آن خارج كرد و موقعی كه خالی شد بتوان پوشش هر بسته را از بین برد.
بسته‌ ها سوای جلب خریدار، اطلاعات لازمی، هم به وسیله رنگ و هم به وسیله عبارت و نشانه‌ها در اختیار مصرف‌كننده می‌گذارند. بدین ترتیب بسته بندی از یك وسیله ساده محافظت محصول به یكی از عوامل اصلی فروش بدل گشته و حلقه اصلی زنجیره‌ای شده است كه تولید كننده را به مصرف كننده مرتبط می ‌نماید.
یك بسته ‌بندی خوب هم باید با روحیه كالا هماهنگ باشد و هم باید عنصری و ابتكاری در خود داشته باشد تا بتواند خریدار را به خود جلب كرده و در یاد او بماند.

بسته بندی و تبلیغات

امروزه برای رساندن پیام های تبلیغاتی از وسایل عدیده ای مانند بروشور و كاتالوگ، پوستر، مطبوعات، رادیووتلویزیون، سینما، نمایشگاه های تبلیغاتی استفاده می گردد و بسته بندی یكی از آن ها است .
بسته ‌بندی، لبه رقابت محصولات است، ایجاد انگیزه برای خریدار، به ویژه برای یك محصول جدید، بیش از هر چیز به كیفیت و تاثیر بصری بسته ‌بندی مربوط می‌شود.ایجاد تمایز اولین قدم است. در مرتبه بعد، باید طرح و حجم بسته زیبا و جالب باشد و بالاخره كیفیت محصول بسیار مهم است.
برای ایجاد تمایز دو عامل مهم در اختیار داریم. یكی شكل فیزیكی و یكی طرح و شكل گرافیك آن یعنی طرح و رنگ كه شامل لوگو و تصویر و زمینه و حروف می‌شود. بسته بندی باید معرف محصول خود باشد
مصرف كننده باید قادر به تشخیص ارتباط میان محصول و استفاده‌اش در اولین نگاه باشد. باید توجه داشته باشیم كه رنگ‌ها سریع‌ترین و مستقیم ترین وسیله برای دستیابی به این هدف هستند.
برای موفقیت در فروش لازم است كه رنگ بسته‌بندی با طبیعت و اثرات محصول ارتباط نزدیك داشته باشد.بعد از این، نوبت به رنگ می ‌رسد. وقتی طوفان رنگ همه جا را فرا گرفته، چه بسا بسته‌های سیاه و سفید تمایز بیشتری ایجاد كنند. علاوه براین‌ها محصول باید ادعای جدیدی داشته باشد و مزیتی را به مشتری عرضه كند.
در ضمن در جوامع پیشرفته تر، به اطلاعات نوشته شده روی بسته‌ بندی‌ ها توجه دقیق تری می‌شود. هر بسته‌ای كه توضیحات و مشخصات بیشتر درباره محصول و مواد تشكیل دهنده آن داشته باشد، قابل اعتمادتر است.

بسته بندی محصول را به فروش می‌رساند

یكی از وظایف تبلیغات این است كه تصویر بسته ‌بندی را در ذهن مشتری حك كند. لازم است كه یك بسته ‌بندی به آسانی مشخص باشد و در قفسه فروشگاه قابل تشخیص.
مهمترین نكته این است كه بسته ‌بندی باید سریعا در میان انبوه محصولات نظر خریدار را به خود جلب كند، چرا كه میزان كشش بصری كه بسته بندی درخریدار ایجاد می‌كند، بر تصمیم خریدار تاثیر فراوانی می‌گذارد. امروزه مصرف كننده مورد هجوم هزاران آگهی و عرضه گوناگون كالاهای مشابه است. بسته باید جلب توجه كند، به طوری كه خریدار محصول موردنظر خود را فورا بیابد، زیرا در غیراین صورت به مارك مشابه آن مراجعه خواهد كرد. از طرف دیگر یك بسته‌ بندی خوب نه تنها باید در نقش یك فروشنده ساكت باشد بلكه باید ویژگی‌های آن به گونه‌ای باشد كه خریدار آن را بیاد بسپارد و برای خریدهای مكرر بعدی در نظر بگیرد. در اینجا گرافیك بسته ‌بندی بیش از هر قسمت دیگر اهمیت می ‌یابد. بسته ‌ای كه خوب طراحی شده باشد، اقتصادی ‌ترین شیوه افزایش فروش است. شاید بتوان تبلیغات را در ساده‌ترین تعریف، نوع اعلان عمومی برشمرد. بخش مهمی از هدف تبلیغات، آگاه كردن مردم نسبت به تولیدات تازه است.
كار تبلیغات یك كار كاملا ارتباطی است، همچون تمام فعالیت ‌های ارتباطی كه پیام میان فرستنده و گیرنده را رد وبدل می‌كند. مثلا در یك فروشگاه بزرگ كه خود خریداران كالای خود را انتخاب و از قفسه برمی ‌دارند فروشنده‌ ای وجود ندارد كه توضیحی در مورد كالا بدهد و باعث جلب نظر خریدار شود و این تبلیغات است كه به وسیله تصاویر روی بسته‌ ها و یا تبلیغات مجله و پوستر و بیل برد ها باعث آشنایی مردم با كالا ها می ‌گردد. در تبلیغات تولید كننده و مصرف كننده وجود دارند و پیام تبلیغاتی به وسیله یك رسانه با استفاده از پیام‌های نوشتاری، دیداری و گفتاری و همان طور كه اشاره شد مجلات و پوسترها از طرف تولید كننده فرستاده می‌شود تا به این وسیله مصرف ‌كننده را علاقه مند به خرید كنند. این روند در نهایت به پرداخت پول برای خرید محصول و یا استفاده از خدمات و تفكرات تولید كننده منجر می ‌شود.
از آنجا كه تكرار اساس یادآوری است، یكی از اركان در بسته ‌بندی، شعارهای تبلیغاتی نیز هست. زیرا این پیام ‌ها و شعارها چه به صورت پوسترهای تبلیغاتی كنار كالا و چه بسته ‌بندی و تصاویر روی كالا در قفسه ‌های فروشگاه در شرایط خرید در دسترس مشتری هستند و وقتی مصرف ‌كننده در اقیانوسی از كالا یا بسته ‌بندی‌های متنوع در یك فروشگاه بزرگ رها می‌شود، نیاز به تمام كالاها را احساس می‌كند زیرا تحت تاثیر آگهی ‌های كوچك و بزرگ در مقابل خود و بسته‌های جذاب قرار گرفته است. و این جا قدرت چیدمان است كه مشتری را جذب خود می ‌كند و جذاب ‌تر بودن بسته ‌بندی‌ها و تصاویر آن ها مهم ‌ترین عامل جذب مشتری می تواند می ‌باشد.
در سیستم‌های جدید فروش، فروشنده ‌ای وجود ندارد كه توضیحی بدهد و به جای آن خود بسته‌ ها هستند كه كالای درون خود را تبلیغ می ‌كنند و ایجاد انگیزه و القای نیاز برای خرید می ‌كنند. اما چه چیز باعث جذابیت بسته‌ها می‌گردد؟ به كار بردن شكل ‌ها، سمبل‌ ها و نشانه‌ های تجاری و نوع چیدن محصولات هم‌ خانواده، در طبقات و خلاقیت در ایجاد تصاویر تبلیغاتی و تصویرسازی‌ های روی محصولات در این مورد حرف اول را می زنند.

عملكرد تبلیغاتی بسته بندی

در عملكرد تبلیغاتی بسته می‌ باید دارای نام تجاری مخصوص و همچنین علامت تجاری مختص به خود (آرم، لوگو تایپ یا آرم نوشتاری) و جملات و شعارهای تبلیغاتی كه كالا را معرفی می ‌نماید، باشد. همچنین عكس ها و طراحی های زیبا، انتخاب رنگ بجا و فرم مناسب ،بسته‌ بندی را از میان دیگر بسته‌ ها متمایز می‌ سازد و آن را دارای شخصیت مخصوص به خود و هویت خاص می ‌كند. در این زمینه هر چه انتخاب رنگ مناسب‌ تر باشد و فرم بسته‌ بندی عقلانی ‌تر، آرم قابل دید تر و نام زیبا تر و خوانا تر باشد، جذابیت بیشتری برای مصرف كننده ایجاد می‌گردد.